Yıldız evrimi bir yıldızın yaşamı boyunca maruz kaldığı radikal değişikliklerin bir sürecidir. Canlılar gibi yıldızlar da evrimsel bir değişim sürecinden geçer. Her Yıldız'ın kütlesine bağlı olarak bir yaşam süresi vardır. Eğer yıldız büyük kütleli bir yıldız ise ömrü birkaç yüz milyon yıl ile birkaç milyar yıl arasında, küçük kütleli bir yıldız ise bu süre yüzlerce milyar yıl ile trilyonlarca yıl arasında değişebilir.
Yıldızların Doğumu
Evrende istisnasız tüm yıldızlar gaz ve toz bulutsuları içinde meydana gelir. Dev bir yıldızın Süpernova olarak patlaması sonucu zaman içinde onlarca ışık yılı büyüklüğünde bulutsular meydana gelir. Bu Bulutsular zaman içinde kendi içine çöktükçe, Bart damlacığı adı verilen yoğun toz ve gazdan oluşan ayrık kümelenmeler oluşturur. Bulutsular içinde 50 güneş kütlesine kadar madde bulunabilir. Bulutsu merkezinde kütle ve yoğunluk arttıkça kütle çekimsel erke ısıya dönüşür ve sıcaklık artar. Yüksek ısının etkisiyle bu toparlanma dengeli bir duruma yaklaştığında, bulutun merkezinde bir önyıldız oluşur. Önyıldızın kütle çekimsel büzülme dönemi 10–15 milyon yıl kadar sürebilmektedir. Gezegenlerinde bu aşamada oluşmaya başladığı sanılıyor.
Önyıldızın Olgunlaşması
Bir önyıldız yaklaşık 20-25 milyon yıl boyunca hidrojen atomlarını basınç ve kütleçekimin etkisiyle çekirdeğinde toplamaya başlar. Basınç ve kütleçekimin etkisiyle o kadar çok hidrojen merkezde toplanır ki çekirdekte yüz milyonlarca derecelik bir sıcaklık meydana gelir ve hidrojen atomları plazma haline dönüşür. Plazmaya dönüşen hidrojen atomları nükleer füzyon ile helyum atomlarına dönüşür ve nötrino ışıması yapmaya başlar. Artık bu aşamadan itibaren bu önyıldız gerçek bir yıldıza dönüşmüştür. Yıldızlar yaşam sürelerinin %90’ında çekirdek yakınında yüksek sıcaklık ve yüksek basınçlı çekirdek kaynaşması tepkimeleriyle hidrojeni helyuma çevirir.
Yıldızların Ölümü
Yıldızlar, kütlesel büyüklüklerine göre farklı biçimlerde ölürler. Her yıldızın ölüm biçimi aynı değildir. Büyük kütleli yıldızlar genellikle süpernova biçiminde patlarlar. Süpernova sonucu patlayan yıldız bir kara deliğe ya da nötron yıldızına dönüşür. Bu duruma neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Küçük kütleli yıldızlar ise önce bir kırmızı dev’e en sonunda ise beyaz bir cüceye dönüşürler. Büyük kütleli yıldızlar enerjilerini daha çok ve hızlı tükettiklerinden ömürleri çok daha kısa olur. Küçük kütleli yıldızlar ise enerjilerini daha az ve yavaş tükettiklerinden ömürleri çok daha uzun olacaktır. Örneğin bizim yıldızımız Güneş, 3-4 milyar yıl içinde kırmızı bir dev’e dönüşecektir. Kırmızı dev’e dönüşen Güneş, günümüzden yaklaşık 7-8 milyar yıl sonra tüm enerjisini tüketerek sessiz bir biçimde beyaz cüceye dönüşecektir. Beyaz cüceye dönüşmüş olan Güneş, iki ya da üç Dünya büyüklüğünde oldukça yoğun kütleye sahip bir gökcismi olacak.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder